Pulmoner Rehabilitasyon Nedir? Hangi Hastalarda Uygulanır?

Pulmoner Rehabilitasyon

Pulmoner Rehabilitasyon Nedir Pulmoner iyileştirme kısaca Pulmoner yetersizlikler için egzersiz anlamına gelir. Ciddi kronik solunum hastalığı olan hasta bireylerde, herhangi bir medikal tedavi almalarına rağmen ağır semptomlara sahip olması, hareket kısıtlılığı yaşaması ve yaşam kalitesindeki düşüşle doğru orantılıdır.

İşte bu fonksiyonlardaki kayba bağlı genel durum bozukluğu hastanın tedaviye verdiği yanıtı etkiler. Bu etki olumsuz olur. 

Pulmoner Rehabilitasyon Amacı Nedir?

Pulmoner rehabilitasyon (PR), bu hastalarda hareket yeteneğinin ve fonksiyonel kapasitenin artmasını, solunum güçlüğü yaşanma durumunu ve ölüm riskinin azalmasını sağlar. Pulmoner rehabilitasyon, egzersize karşı olan beceriyi ve yaşam kalitesi arttırır.

Solunumla ilgili yaşadığı anormal durumları, duyduğu kaygı ve endişeyi, hastanedeki yatış süresini ve kendisini sosyal hayattan alıkoymasına engel olur. Hastalarda gözler görünür bir iyileşme sağlamak için birden fazla kontrolcü görev yer alır.

Pulmoner rehabilitasyon, hastaların almış olduğu medikal ilaç tedavisini tamamlamakla birlikte hastaların tedaviye verdiği yanıtta olumluluk sağlar. Hastaların mesleğe dönüşünde yardımcı olur. Pulmoner rehabilitasyon, sağlıkla ilgili yapılabilecek her türlü harcamayı da azaltarak bütçeye de fayda sağlar.

Evde Pulmoner rehabilitasyon uygulanabildiği gibi hastanede yatırılarak ya da ayaktan da programa dâhil edilir. Pulmoner rehabilitasyonun en önemli kısmı da  egzersiz eğitimidir. Pulmoner rehabilitasyon egzersizleri ile kas dayanıklılığı artar ve yaşam kalitesini arttırır.

Pulmoner Rehabilitasyon Hangi Hastalarda Uygulanır?

En çok görülen kronik obstrüktif akciğer hastalığı ( KOAH) olmak üzere kronik solunum yetmezliğine yol açan bütün hastalıkların tedavisinde Pulmoner Rehabilitasyon tedavisi kullanılmış ve standart tedavi yaklaşımı olarak yerini almıştır.

Fakat artmış olan bu hastalık çoğunluğundan ve bu tedaviyi uygulayabilen sınırlı sayıda merkez olmasından dolayı çok az sayıda hasta bu tedaviden faydalanabiliyor.

Pek çok kronik akciğer hastalığında Pulmoner rehabilitasyona mutlaka ihtiyaç vardır. Bu kronik akciğer hastalıklarındaki en önemli ve ilk belirti dispne olarak bilinen solunum güçlüğü çekmektir.

Bu solunum güçlüğü ilk başlarda hareket halinde oluşurken, sonralarda hareket edilmediği halde de görünür. Solunum güçlüğü bu açıdan Pulmoner rehabilitasyon gerektirir.

Pulmoner rehabilitasyon ile egzersiz kapasitesinde çok ciddi bir  artış yaşandığı kanıtlanmıştır. Pulmoner rehabilitasyon, hastanede, klinikte ya  da evde uygulanabiliyor. Akciğer nakli sonrasında, obezite ile ilişkisi olan akciğer hastalıklarında da uygulanabilir. Pulmoner rehabilitasyon, her yaştaki hastalar için uygun bir tedavi seçeneğidir.

Pulmoner Rehabilitasyonda Hasta Değerlendirme ve Tanı Yöntemleri

Pulmoner rehabilitasyon, kronik solunum yolu hastalığı olan her hastada endike bir yöntemdir. Yaş ve hastalık derecesini gözetmeksizin fayda sağladığı kanıtlanmış bir uygulamadır. Pulmoner rehabilitasyon programına alınan hastaların birçoğu kronik obstrüktif akciğer hastalığına sahip bireylerdir.

Belirtilerinde kısıtlı aktiviteye sahip, sağ kalma oranı düşük olan, solunum kasında bozukluk olan hastalarda Pulmoner rehabilitasyon uygulanır. Pulmoner rehabilitasyon planlanan hastanın motivasyonu düşük olursa tedavi olumlu olmayabilir. Bu yüzden tedavi süresince hastanın yaşadığı zorluklar, onu kötü etkileyen unsurlar engellenmelidir.

Pulmoner Rehabilitasyon Öncesi Değerlendirmede Kullanılan Test Ve Yöntemler

Göğüs hastalıkları doktoru gerekli solunumsal muayeneyi yapar. Aynı zamanda göğüs hastalıkları uzmanı PA akciğer grafisi çekilmesini ister.  Tam kan sayımı yapılır ve  Biyokimya ( D vit, B12, Mg, Ca, P değerleri) istemi yapılır. MIP/MEP ölçümü de istenir. Kardiyoloji uzmanı da gerekli muayeneyi yapar. Ayrıca eko ve ekg çekilmesini ister.

Psikiyatri bölümü de hasta ile bir görüşme yapar. Bu görüşmede anksiyete, depresyon ölçekleri ve durumluluk kaygı ölçeği olarak bilinen STAI-1, STAI-2 kullanılır. Diyetisyen ile de bir görüşme sağlanır.

Bu görüşmede kas/yağ oranı ölçümü yapılır. Fiziksel tıp ve rehabilitasyon bölümünde ise postür analizi, kas testi, kısalık testi, eklemin hareket açıklığı ölçümü ve kavrama kuvveti ölçümü yapılır.

Fonksiyonel kapasite değerlendirme testlerinde artan hızda mekik yürüme testi, 6 dk yürüme testi kardiyo Pulmoner egzersiz testi gibi birçok test daha yapılır. Bu değerlendirmeler sonrasında elde edilen verilere göre uygun tedavi planı çizilir ve hastaya uygulanır.

Pulmoner Rehabilitasyon Programının Süresi Ne Kadar Olur?

Pulmoner Rehabilitasyon süresi  en az 8 hafta (toplam 24 seans) uygulanması önerilir. Pulmoner rehabilitasyon uygulamaları yarıda kesildiği zaman kazanılanlar kayba dönüşebilir. Bu yüzden hastanın devamlılık sağlayarak eğitim alışkanlığı kazanması lazımdır.

Hasta verilen eğitim kapsamında sigara içiyorsa sigarayı bıraktırma çalışması, bronşiyal yol için hijyen teknikleri  kontrollü solunum teknikleri, bireye özgü programları, diyet planlaması, psikososyal destek uygun görülür. Bu programlar yaklaşık 8-12 hafta süre boyunca uygulanır. Haftada en az 3 gün süre boyunca  ve her seansın  da 1-2 saat olarak yapılması uygun görülür.