İshal Neden Olur, Tehlikeli Midir, Akut ve Kronik İshan Nedir?

Günlük olarak normal tuvalete çıkma alışkanlığının bozulması olarak ishal, sıklıkla karşılaşılan sorunlardandır.

Dışkının normalden daha çok defa ve sulu yapıda bağırsaktan atılması ishalin tanımıdır. Tıp dilinde diyare adı verilmiş olan ishalde bağırsak hareketleri her zamankinden çok daha hareketlidir. Genel olarak bir-iki gün içerisinde geçmesi beklenir. Bu süre zarfında da bir tedaviye uygulanmasına ihtiyaç duyulmaz.

Ancak çeşitli ishal vakası bulunduğu için hastalığın akut mu yoksa kronik mi olduğu teşhis edilmelidir. Bebeklikten itibaren hemen herkesin en az bir kez başına gelen bu durum hayat boyu sayısız defa tekrarlayabilir.

İshal Ne Sıklıkta Görülür?

İshal ne sıklıkta görülür sorusunun cevabı aslında çok nettir. Daha çok havaların kavurucu sıcaklığını hissettirdiği yaz mevsiminde ve en çok da çocuklarda görülmektedir. Yaz ishali olarak tanımlanan hastalık sıklıkla 0 ile 5 yaş arasındaki çocukları etkiler. Fakat 6 aya kadar, yalnızca anne sütü alan bebeklerin dışkılaması zaten normalinde sulu ve yumuşak kıvamlı olduğu için bu hastalık tanımının dışındadır.

Ayrıca henüz yeni doğan çağında olan bebekler günlük olarak 5- 10 kez dışkılayabilirler. Sindirim sistemi tam olarak gelişmemiş olduğu için 3 yaş altındaki bebeklerin bağırsak hareketleri tamamen özgün bir takip ile değerlendirilmelidir.

İshal sıklığı aynı zamanda günlük dışkılama sayısının artması demektir. Fakat yetişkin bir kişinin ishal olduğundan bahsedebilmek için günde 6-7 kez dışkılamadan bahsetmek gerekir.

İshal Tehlikeli Bir Hastalık mıdır?

İshal çoğu vakada kendi kendine geçen bir akut hastalıktır. Hatta bağırsak reaksiyonunun bir tepkimesidir de denebilir. Bunu deneyimleyen insanların ishal tehlikeli bir hastalık mıdır diye merak etmesi oldukça normaldir. Fakat çok rahat bir şekilde ifade edilebilir ki ishal ihmal edilmezse kesinlikle tehlike oluşturmaz.

Burada tedbir ve yapılacaklar da bir hayli basittir. Evde kısa sürede birkaç klasik ve doğal yöntem sayesinde bu durumdan kurtulmak mümkündür. Ama elbette ki 3 günden uzun süren ishalde mutlaka bir hekime başvurulması gerekir. Bu 3 gün boyunca bol su içmek altın kuraldır.

Çünkü ishal olan bir yetişkin günde ortalama 13 litreye kadar su kaybı yaşayacaktır. Bu da ekstra bir su alımının ne derece önemli olduğunu gösterir. Eğer yeterince su içmiyorsanız ve ishaliniz de birkaç gün içinde geçmediyse mutlaka tıbbi bir yardım alınması elzemdir. Hatta hayati önem taşır.

İshal Neden Olur?

İshal neden olur sorusu, kendi bünyesinde yüzlerce sebebi ve hastalık etkenini barındırmaktadır. Pek çok nedene bağlı olarak gelişen ishal çoğu zaman sebebi itibariyle teşhis edilemeyebilir. Buna gerek de yoktur. Fakat ishal tipleri ikiye ayrılır ve bu ayrım kesinlikle doğru analiz edilmelidir.

Akut ishal, birkaç gün içinde normale dönmesi beklenen bir durumdur. Gıda zehirlenmesinden bakteriyel ya da viral enfeksiyonlara kadar birçok çevresel etken buna neden olmuş olabilir. Ayrıca en yaygın olan ishal nedeni de gıda zehirlenmelerinden kaynaklı basit türlerdir.

Kronik ishalden bahsedebilmek için ise en az dört hafta boyunca süregelen ishal durumu olmalıdır. Bu gibi durumların altında yatan bağırsak hastalığı ya da bağırsakları etkileyen başka yapısal hastalıklar söz konusudur.

Kronik ishal hastalığına en çok neden olan hastalıkların başında çölyak gibi alerjik ve önemli hastalıklar vardır. İrritabl bağırsak sendromu, tekrarlayan ateşli enfeksiyonlar veyahut da inflamatuar bağırsak hastalığı türünden, ciddi tedaviler gerektiren hastalıklar da ishal neden olur sorusunun karşılığıdır.

Öte yandan sindirim sistemini organlarından olan yemek borusu, mide, ince ve kalın bağırsağın bazı kısımlarında ülser oluşturan crohn hastalığı da ishale neden olup müzmin seyreden bir rahatsızlıktır.

İshal Kimlerde Görülür?

İshal kimlerde görülür sorusunun yanıtını iki ayrı açıdan ele almak en doğrusu olacaktır.

Akut İshal Kimlerde Görülür?

Bağırsak gribi olarak nitelendirilen hastalık rotavirüsler gibi virütik hastalıklar grubundandır. Ayrıca birtakım bakteriler de akut ishalin oluşmasında aktif bir rol oynar.

Bakteriyel enfeksiyonlar genelde besin yoluyla bulaşır. Yani besin zehirlenmesinde de sıklıkla salmonella gibi agresif ve ancak dışkı kültür testi ile anlaşılan bakteriler ishale yol açar. Çünkü bu tür maddelerin mide ve bağırsak için toksik etkileri olmasından dolayı, vücut bu düşman hücumunu ancak onları dışarı atarak sonlandırmaya çalışacaktır.

Antibiyotik, laksatif ve müshil, ağrı kesici, kanser tedavisi ilaçları, antiasit (mide asidini nötralize eden ilaçlar) ve magnezyum gibi takviyeler kullanan kişilerin bağırsak hareketleri epey artar.

Aşırı alkol, kahve, asitli içecekler ve şekerli gıdalar tüketen kişiler de sık sık ishalden şikayetçi olurlar. Ayrıca tatlandırıcı ve diğer koruyucu katkı maddelerinin yüksek miktarlarda kullanıldığı abur cubur tarzı paketli gıdaları ölçüyü aşacak şekilde yemek de bir ishal sebebidir.

Kaygı, korku, heyecan ve stres gibi psikolojik faktörlerin yoğun bir şekilde yaşanması kişilerin bağırsaklarını haddinden fazla çalıştıracaktır. Bağırsaklara “ ikinci beyin” denmesinin bir açıklaması olacaktı elbette.

“Seyahat ishali” olarak bilinen Escherichia coli grubu bakteriler pek çok gezginin tecrübe ettiği ishal türüdür. Farklı ve gelişmemiş, hijyen kültürü farklı ülkelerin parazit ve mikroplarına bağışıklığı olmayan kişilerin yaşadığı enfeksiyonlar ishal ile sonuçlanmaktadır.

Fakat tabi ki bağırsakta koloni kurmuş her bakteri bir enfeksiyon olarak değerlendirilmez. Yani her bakteri teşhisinde antibiyotik kullanımı kesinlikle önerilmez. Zira bağırsak florası faydalı mikroorganizmalar ile sindirim sistemini korur ve iyileşme sağlar. Ancak antibiyotik kullanmak sindirim sisteminin harabiyetine neden olacağı için ishali daha da dramatik bir hale getirebilir.

Kronik İshal Kimlerde Görülür?

Kronik inflamatuar bağırsak hastalıkları bazen akut bağırsak hastalığını birebir taklit edebilir. Bu nedenle sık sık ishal olan kişilerde ishal haftalar boyu sürmese de kronik ishal varlığı araştırılmalıdır.

• Teşhis edilmiş herhangi bir mide ve bağırsak hastalığı,
• Tümörler, kanserli dokular, polipler,
• Kemoterapi,
• Karaciğer fonksiyon hastalıkları,
• Laktoz intoleransı, çölyak,
• Kronik pankreas iltihabı,
• HIV,
• Metabolik hastalıklar,
• Hipertiroid, adrenal korteks yetmezliği,
• Safra kesesini alınması,
• Tip 1 ve 2 diyabet

Gibi hastalığı bulunan kişilerde kronikleşmiş ishal vakalarına rastlanmaktadır.

Hastanın Şikayetleri Nelerdir?

İshal her ne kadar kendi kendine geçen bir problem olsa da uzun sürmesi halinde dehidrasyon söz konusu olacaktır. Yani susuzluk en başta halsizlik yapacaktır. Aynı zamanda 39 dereceden yüksek hastanın şikayetleri nelerdir gibi sorulara kesin cevaplar veren ciddi semptomlardandır. İshal olmuş hastanın şikayetleri başlıca:

• Sulu dışkı,
• Karın krampları, karın ağrısı,
• Ateş,
• Kanlı dışkı,
• Gaitada mukus,
• Karında şişkinlik hissi,
• Mide bulantısı,
• Ani tuvalete çıkma ihtiyacıdır.

Ayrıca sık sık ve sulu dışkılama nedeniyle makatta fissür ve fistül oluşumu kaçınılmaz olacağından ağrılı dışkılama da sık rastlanan şikayetlerdendir. Dehidrasyon sonrası aşırı su ihtiyacı ve susama, ağız kuruluğu, idrara az çıkma, baş dönmesi, hipotansiyon ve halsizlik de en yaygın ishal şikayetlerindendir. 

Bebeklerde dehidrasyon göstergeleri daha fludur. Yani örneğin üç saatten daha uzun sürede bezini ıslatmaması, huzursuzluk, ağlama, derin uyuklama, çevreye karşı tepkisizlik, göz ve yanaklarda çukurlaşma- morarma ile birlikte bıngıldakta çökme/şişme gibi semptomlar bebeklerde ishal şikayetlerinin gözardı edilmemesi gereken göstergeleridir.

Yaşlılarda, kronik böbrek yetmezliği veya otoimmün hastalığı olan kişilerde şikayetler daha kötü ve hızlı ilerlemektedir.

İshal Tanısı Nasıl Konur?

İshal tanısı nasıl konur sorusu oldukça basit ve kolay tetkiklerden müteşekkildir. Doktor tarafından yapılan muayene, diğer tetkik ve tahliller için belirleyici bir ilk adımdır.

Ardından tam kan sayımı, parazit ve diğer enfeksiyona neden olan organizma varlığının tespiti için dışkı numune testi önemli tanı testleridir. Ayrıca gerek duyulursa sigmoidoskopi ya da kolonoskopi gibi radyolojik görüntüleme tetkikleri de istenebilir. Bu işlemler hastanın rektumuna yerleştirilen küçük bir kamera yardımıyla yapılır.

Hekimin bağırsakların içini net bir şekilde görebilmesi için en eksin sonuç veren testler bunlardır. Bazı durumlarda veya sadece tedbir amaçlı küçük bir doku parçası almak suretiyle, biyopsi olanağı da acısız bir şekilde sağlanmaktadır. Sigmoidoskopi işlemi bağırsağın yalnızca makat girişi ile alt kısmının gösterir. Kolonun tamamını görüntülemek için ise kolonoskopi aleti ile inceleme yapılması gerekmektedir.

İshal Tedavisi Mümkün müdür?

İshal tedavisi mümkün müdür diye merak ediyorsanız bu noktada yüz güldürücü haberler verebiliriz. Zira akut ya da kronik hiç fark etmez birçok çeşitli yaklaşım ile ishalin tedavisi mümkündür. Hastalığın türü ve etkeni ile hastanın genel durumu değerlendirilerek bir ilaç tedavisi oluşturulabilir. Ancak her ne sebeple olursa olsun probiyotik kullanımı bağırsak yapısının sağlığı için en gerekli ve şifalı tedavi metodu olacaktır.