Salep Yemeklerde Kullanılır mı? Kalorisi, Faydaları ve Zararları

Salep

Salep, Türkiye’nin çeşitli yörelerinde doğal olarak yetişen orkidelerin yumrularından üretilir. Salep nedir? Bu bir bitki, bir kök, bir toz ve bir içecektir. Salep, azalan birkaç orkide türünden biridir. Salep, geleneksel bir Türk içeceğidir.

Geleneksel bir Türk içeceğinin hammaddesini oluşturur ve Kahramanmaraş tipi dondurmaya sertlik ve elastikiyet kazandırmak için kullanılır. Salep ayrıca bazı ilaçlar için hammadde olarak kullanılmaktadır. Botanistler, sürekli ve kontrolsüz hasadın bazı orkide türlerinin kritik seviyeye inmesine neden olduğunu bildirmişlerdir.

Bitkinin bilinçsiz toplanması, bazı orkide türlerinin salep kaynağı olarak toplanmasının yasaklanmasına neden oldu. Ülkede kullanılmak üzere hasat edilen birçok salep tohumu Türkiye dışına gönderilmesi yasaklanmıştır.

Türkiye’nin yabani orkideleri tepelerde ve vadilerde çiçek açan, en güzel ve en eşsiz kır çiçeklerinden bazılarıdır. Bitki dik bir gövdeye ve mor çiçeklere sahiptir. Kokulu bir bitki kokusu yayar Bazı orkide çeşitleri, uzun, dallı köklerin aksine yuvarlak ve yağlı yumrular ürettikleri için salep için tercih edilmektedir.

Salep bitkisi Türkiye’de en çok Batı Karadeniz, Marmara, Ege ve Batı Akdeniz’de yetiştirilmektedir.

Kastamonu Taşköprü, Burdur Bucak ve Yozgat Akdağmadeni ilçelerinde en lezzetli salep içeceğinizi bulabilirsiniz. Bu bitki Arnavutluk, Suriye, Lübnan, Bulgaristan, Yunanistan ve İran gibi birçok ülkede de yetiştirilmektedir.

Salep Nasıl Saklanır?

Kökleri temizlenir ve salep yapmak için hazırlanır, bu daha sonra dondurma ve yatıştırıcı bir sıcak içecek haline getirilir.

Salep orkide bitkileri ilkbaharda çiçek açar. Yaz sonunda yumrular, salep oluşturan nişasta ile doldurulur. Dolgun, yıkanmış yumrular kısa bir süre beyazlatılır ve ardından kabuklar çıkarılır ve yumrular kurutulur. Bazı salep bitkisi bilgileri, sütte kaynatılmaları önerisinde bulunur, ancak bu gerekli görünmemektedir.

Düzgün kurutulan yumrular, kullanılana kadar uzun süre saklanabilir ve bu sırada öğütülür. Toz sarımsı renktedir ve bazı yenilebilir yiyecekleri koyulaştırmak için veya tıbbi olarak kullanılır. Şekerin yanı sıra yüksek bir zamk içeriği vardır. Salep yapımı sırasında kullanılan kısımlar hem kökler hem de iki kök yumruğudur.

Salep içeceği servis edilmeden önce bazı hazırlık aşamalarından geçer. Salep bitkisi yavaş yavaş içecek haline getirilir. 

Bitki doğrudan topraktan çekilmez; önce etrafındaki toprak kazılarak çıkarılır. Bitki yıkanır, ardından süt ve suda kaynatılır. Güneşin altında kuruması için bir ipe dizilir. Kuruduktan sonra toz haline getirilerek kış aylarının en sevilen içeceği olur. 

Salep Yemeklerde Nasıl Kullanılır?

Tozdan yapılan bu içecek özellikle çocuklara da hitap ediyor, ancak yetişkinler de karışımın tadını çıkarıyor. Süt veya su ile kaynatılır ve tarçın, zencefil, karanfil ile çeşitli şekillerde aromatikleştirilerek bal ile tatlandırılır.

Tarçın dendiğinde akla gelen lezzetlerden biri. Bu ikisi bir araya geldiğinde sağlığa faydaları çok daha fazla olur. Öncelikle tarçınlı tatlı yemekten kendini alıkoyamayan insanlar için iyi bir dengeleyicidir. Doğru salep tarifini bilmek, bu içecekten maksimum fayda sağlamak için önemlidir.

·        Küçük bir tencerede salep ununu veya buğday nişastasını şekerle karıştırın.

·        Sütü ekleyin ve şeker eriyene kadar yavaşça karıştırın.

·        Düşük ateşte, karışımı kaynama sıcaklığında yoğunlaşana kadar yaklaşık 10 dakika sürekli karıştırın.

·        Salepleri ılık bardaklara koyun ve her birinin üstüne bol miktarda tarçın serpin.

·        Aroma için tarçın çubuğuyla sütü pişirin. Küçük bir kapta toz salep, kullanılıyorsa nişasta ve şekeri karıştırın (bal kullanıyorsanız daha sonra ekleyin). Salep tozunu yaklaşık bir fincan sütle karıştırın. Topaklanmayı önlemek için kuvvetlice çırpın. Kaynayan süt kabına geri dökün, karıştırın ve biraz koyulaşana kadar birkaç dakika daha pişirmeye devam edin, sürekli karıştırın.

·        Balı tatlandırıcı olarak kullanıyorsanız bu aşamada ekleyin.

Salep Faydaları

Bazen belirli rahatsızlıkları olan kişilere vermek için şarapla karıştırılır. Popüler bir tatlı olan sertleştirilmiş dondurmaya da eklenir.

Toz ayrıca mide bağırsak rahatsızlığını hafifletebilen ve bebeklerin ve hasta kişilerin beslenmesini geliştiren bir ilaç haline getirilir. Birçok faydasının olmasının yanında   ekonomiktir

Salebin ayrıca sayısız sağlık yararı vardır. Salep faydaları şunlardır:

·        Sütü sevmeyenleri daha fazla süt tüketmeye ve kalsiyum alımını artırmaya teşvik eder. 

·        Grip enfeksiyonları olan bronşit ve öksürüğü aromasıyla rahatlatır.

·        Tok hissetmenizi sağlar.

·        Zengin mineral içeriği ile sizi zinde tutar.

·        Cilde daha parlak ve ışıltılı bir görünüm kazandırır.

·        Yapıştırıcı müsilaj içeriği sayesinde dokuların iyileşmesine yardımcı olur.

·        Kalbi güçlendirir ve vücut ısısını dengeler

·        Hemoroid şikâyetlerinin azaltılmasında aktif rol oynar.

·        Kabızlığı ve şişkinliği giderir ve sindirimi kolaylaştırır.

·        Hafızayı ve zihni güçlendirir.

·        Menstruasyona iyi gelir.

·        Cinsel gücü artırır.

·        Baş ağrısına iyi gelir

Salep Nelere İyi Gelir?

Kış aylarında tüketimi artan sıcak içecekler arasında ilk sırada yer almaktadır. Salep nelere iyi gelir sorusu önemlidir.

Burada vücut ısısını artırarak onu soğuktan korumada büyük rolü vardır. Soğuk havayla artan grip ve soğuk gibi kış hastalıklarının tedavisinde de etkilidir. Bu hastalıkların sık görülen semptomlarının azalmasına yardımcı olur.

Bağışıklık sisteminin güçlenmesini sağlayan salep, göğsü yumuşatır ve boğaz ağrısına iyi gelir. Hastalığın belirtileri vücutta hissedildiğinde bu içeceği sıcak içmek şikâyetleri önemli ölçüde azaltacaktır.

·        Kan şekerini kontrol ettiği için ani şeker ataklarını engeller. Bu sayede evde sağlıklı koşullarda hazırlanan salep ile kilo vermek mümkün olabilir.

·        İyi bir içecek alternatifi olan salep-tarçın ikilisi midede uzun süre kalarak tokluk hissi sağlayacaktır.

·        Süt ile pişirilir ise, içerdiği kalsiyum ve protein desteği vücudun daha fazla yağ yakmasını sağlar. Sağlıklı kilo vermenin temel bir kuralı vardır: Kasları korumak ve kötü yağ hücrelerinin yakılmasını sağlamak. Bu şekilde verilen ağırlık da daha kalıcı olacaktır.

·        Sütle hazırlanan bu içeceğin mucizevi özelliklerinden biri de yağ yakma hızını arttırmasıdır. Bunun için 1 su bardağı 190 kalori olan salep, kış aylarında beslenme programında özel bir yer ayırmak açısından önemlidir.

·  Soğuk hava nedeniyle kapalı ve havasız ortamlarda geçirilen süre de uzar. Yoğun iş temposu içinde düzenli aralıklarla havalandırılmayan yerlerde uzun saatler kalmak ve çalışmak kişinin kendini yorgun hissetmesine ve baş ağrısı yaşamasına neden olabilir.

Bazen iş yerinde verilecek küçük bir mola ve bu mola bol tarçınlı salep tüketeceği için kişinin rahatlamasına yardımcı olacak ve baş ağrısını giderecektir.

Salep İçindeki Vitaminler

Salep tek başına oldukça faydalı bir bitki içeceğidir.  Yapısında bol miktarda salep vitamin ve mineral barındırır. Yaklaşık bir porsiyon içerisindeki besin değeri;

Enerji : 79 kal                    

Protein : 4,1 g

Yağ : 2,4 g

Karbonhidratlar : 10,2 g

Kalsiyum : 153 mg

Demir : 0,1 mg

Fosfor : 119 mg

Çinko : 1 mg

Sodyum : 63 mg

A vitamini : 256 iu

Tiamin : 0,05 mg

Riboflavin : 0,21 mg

Niasin : 0,13 mg

C vitamini : 1 mg

Kolesterol : 10 mg

Salep Kalori

100 gram salep 96 kalori içerir ve 1 su bardağı 190 kaloridir.

Salep Zararları

Yumru bir bitki kökü olması nedeni ile salep alerjenik tepkiler verilebilir. Ayrıca karın ağrısı, bağırsaklar da gaz, sindirim sisteminde daralma ve bazı ilaçların faydalarını azaltabilir. Düzenli ilaç kullanıyorsanız tüketmeden önce doktorunuza başvurabilirsiniz.