Peygamber Efendimiz (s.a.v)’in Yemek Yeme Adabı! Yemeğe Nasıl Başlıyordu?

Bir Müslüman’ın yaşamında Kuran-ı Kerim’in merkez noktasında olduğu aşikârdır. Buna ek olarak ise Allah’ın resulü olan Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v) sünnetleri belirleyici unsurlar arasında yer alır. Hadis-i şerifler hayatımıza yön verme noktasında adeta kılavuzumuz olmuştur. Bu noktada da ise neredeyse tüm insan davranışlarını kapsayan geniş bir yelpazeden söz etmek mümkündür. İnsanın hayatını idame ettirebilmesinin temel şartlarından birisi olan beslenme ise bunlar arasına dâhildir.

Özellikle kendisini Resulün yoluna adamış, onun örnek yaşamını kendisine yol gösterici kabul etmiş Müslümanlar için Hz.Muhammed’in yaşam adabı ciddi bir kritere dönüşür. Peygamber efendimizin sofra adabı bu noktada yemek yerken, yemek öncesinde ve sonrasında nelere dikkat etmemiz gerektiğini çok iyi ifade etmektedir.

Yemek Öncesi Hazırlık Süreci Nasıl Olur?

Sağlıklı beslenmek insan hayatı için en önemli kriterlerin başında gelir. Vücudumuzun belirli besinlere ihtiyacı vardır ve bu besinler bize hayatımızın sürdürülebilirliği için elzem olarak nitelendirilmiştir. Ancak çok fazla yemek Müslümanlık için doğru bir önerme değildir. Hatta bu çoğu ayeti kerimede ve hadis-i şerifte de ifade edilir. Yemek yemeye başlamadan önce de hazırlık sürecinde bunun bilincinde olmak ve israftan kaçınmak birincil önceliğimiz olmalıdır.

Buhari kaynaklarına göre sahabe Kalade’nin ifadeleri Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v) sükrucce üzerinde tahta bir sofrada asla yemek yemezdi. O yemek yemek için sofra kullanırdı’’ şeklindedir. Yemek yediği halde doymadıklarını ifade eden ashabına da Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v) çok net bir dille cevap vermiştir.

Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v) ‘’Yemek yemeden önce elleri yıkamak, yemek yedikten sonra elleri yıkamak sünneti yerine getirmektir. Bu titizlik ve temizlik her Müslüman için görevdir’’ buyuruyor. Ayrıca doymadığını savunan bir ashaba ‘’Ayrı ayrı yemek yemeyin, bunun yerine topluca sofraya oturun ve bol bol Allah’ı anın’’ buyuruyor. Yemeğe hazırlık aşamasında ‘’Besmele çekin, Allah’ın adını anarak sofraya oturun ve sofradan kalkın, bu yemeğin bereketini arttıracak ve asıl doygunluğunuzu sağlayacak olan unsurdur’’ demiştir.

Yemek Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yemeğe başlamadan önce Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v) yemek adabından faydalanmak isteyenlerin ilk önceliği tabii ki besmele olmalıdır. Öyle ki peygamber efendimiz bu konuda son derece dikkat çeken açıklamalar yapmıştır. Yemek yemeden evvel besmele çekmek en önemli sünnetlerin başında gelir. Aynı zamanda açlıktan ya da başka bir sebepten besmele çekmeyi unutanlar için ‘’ “Bismillahi fi evvelini ve ahirihi’’ demelerini buyurmuştur. Bu ‘’Hem başında hem de sonunda Bismillah’’ anlamını taşımaktadır.

Besmele çekmek bir Müslüman için en önemli hususların başında gelir. Peygamber Efendimiz (s.a.v) bunun önemini şu hadisiyle belirtmiştir. ‘’Eğer evinize girerken besmele çekerseniz şeytana burada geceleyecek yerin yok demiş olursunuz. Eğer yemek yemeden önce besmele çekerseniz burada geceleyemeyeceğiniz gibi yiyecek yemek de bulamazsınız demiş olursunuz’’ ifadelerinde bulunmuş.

Eğer bir kişi sofraya oturduğunda besmele çekmezse şeytan emrindekilere ‘’barınacak yer ve karnınızı doyuracak yemek buldunuz’’ şeklinde seslenir. Huzeyfe ‘’O yemeğe başlamadan biz tabağımıza elimizi götürmezdik’’ diyerek Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v) büyükleri olarak önce yemeğe başlaması gerektiğini ifade etmiştir. Sofrada en büyüğün başlamasıyla yemeğin başlayacağı belirtilmiştir. Yemek yemeden hemen önce tuz ise sünnettir.

Yemek esnasında en önemli unsur ise miktar olarak öne çıkıyor. Ebu Davut tarafından özellikle üstüne bastırılan noktaların başında yemek yeme miktarı geliyor. Bunu ise Âdemoğlunun doldurduğu en kötü kap midesinden başka bir şey değildir’’ sözüyle anlamak mümkün. Herkesin kendisine yetecek, enerjisini toplayacak kadar yemesi kâfidir. Fazlasını yemek uygun değildir. Midenin yalnızca üçte biri yemek, üçte birisi ise su için ayrılmalıdır. Geri kalan üçte birlik kısmın boş kalması Müslümanlar için önemlidir’’ demiştir.

Yemekten Sonra Neler Yapılmalı?

Yemek adabında sonrası için de bazı standartlardan söz etmek gerekiyor. Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v) tarafından dile getirilen bir cümlede ‘’Allah yemek yiyerek karnını doyuran herkesin kendisine hamd eden kullarından olmasını ister’’ buyurmuştur.

Dolayısıyla yemekten hemen sonra Allah’a hamdolsun diyerek besmele ile sofradan kalkmak önemlidir. Ebu Davud ise bu konuyla alakalı olarak ‘’Bir kişi yemek yedikten sonra rızkı bana veren, yemeği yememe vesile olan sonsuz güce sahip Allah’a hamdolsun derse günahları affolur’’ ifadesinde bulunmuştur.

Şeytana mahal vermemek ve israfın önüne geçmek için de İslam’da yemek adabı pek çok aşamayı bizlere müjdelemiştir. Yemek sonrasında hiçbir yiyeceğin ziyan edilerek israfa sebep olmaması için kalan tüm yiyeceklerin kaplara konularak saklanması önerilir. Bu aşamada ‘’Kalan yemekleri atıp israf etmek yerine kapanan bir şeyi açamayan şeytanlardan korumak amacıyla güzelce ve sıkıca kapanması’’ emredilmiştir.  

İsrafın her türlüsüne karşı olan İslam yemediğimiz ya da yiyemediğimiz yiyecekleri korumak ve muhafaza etmek, kullanmadığımız kandili söndürmek ve israfın önüne geçmek üzerine nasihatlerle doludur. Eğer bir kişi Allah’ın yolunda yürüyorsa ve Kuran-ı Kerim’i benimsemişse bunu onun resulü olan Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v) sünnetlerini ve örnek kişiliğini benimseyerek pekiştirmelidir. Yemek adabı da bunlar arasında önemli bir noktaya sahiptir. İsraf etmeyen, kararınca yiyen ve herkesle paylaşan kullarının Allah katında her zaman ayrıcalıklı olacağı müjdelenmiştir.