Mükemmeliyetçilik Nedir? Nasıl Aşılır? Hastalığı

Mükemmeliyetçilik, iç sıkıntısı sebebi olabilir. Tam zamanında yerine getirilmesi gereken görevler, eksiksiz yapılan işler, belli bir düzene göre icra edilen sorumluluklar. İşte bu düzen içinde oluşan bir aksama, bir sorun iç sıkıntısına yol açar.

Bu nedenlerden kaynaklanan bir iç sıkıntısı bu düzensizlik, belirsizlik geçene kadar bireyin başka bir alana odaklanmasını güçleştirir. Aklında fikrinde hep o konu vardır. O konu hallolmadan normal gündelik yaşamına dönemez. Burada halledilmesi gereken ve üzerine çalıştıkça düzelecek bir kişilik yapısı mevcuttur.

Yukarıda anlatılan gibi herhangi bir olaya bağlı olmadan ve durduk yere de bazı zamanlarda iç sıkıntısı oluşabilir. Yaşanılan çevreye, toplum yapısına, doğal şartlara ve hatta dünyadaki olaylardan tüm bireyler etkilenmektedir. Dolayısıyla bu durum gayet normaldir.

Biraz zaman tanımak iyi gelir, illaki bu can sıkıntısını gidermek için bazı uğraşlar bulunması şart değildir. Tarihteki en büyük yaratıcı fikirler ve dönüşümler sıkıntı sonucu ve buhranlı dönemlerde ortaya çıkmıştır.

Mükemmeliyetçilik Nedir?

Mükemmeliyetçilik, genel olarak hata ve kusurların olmasını kabul edememe durumudur. İnsanlar kendi kendilerine bazı kurallar koyar ve o kurallara uymak zorunda olduğunu hissederler.

Hayatlarında hep -meli, -malı ile biten cümleler hakimdir. Sürekli daha iyi standartları hedefler. Gerçek olmayan beklentileri vardır. Kendilerini daha değerli bir konuma getirmek ve hissetmek için Mükemmeliyetçi olurlar.

Mükemmeliyetçi insanlar kendilerini zorunda hissederler ve zorunda olma durumu stresi tetikler. Örneğin çocuğun uyku vakti her akşam 21:00 olmak zorundadır. Yarım saat önce veya sonra olsa bir huzursuzluk duymaya başlanır.

Mükemmeliyetçi insanlar bazı araştırmacılara göre ikiye ayrılır. Pozitif ve negatif mükemmeliyetçilik. Pozitif mükemmeliyetçilik daha hafif, adaptif ve normal hayatı olumsuz etkilemez. Negatif mükemmeliyetçilik ise pek çok alanda uyum güçlüğü yaratır ve gündelik hayat akışını olumsuz etkiler.

Normal düzeyde mükemmeliyetçi insanlar da yüksek standartlar belirler ancak şartlar değiştiğinde yeni planlar yapabilme becerisine sahiptirler. Kendilerine esneklik sağlama yeteneğine sahiptirler. Negatif mükemmeliyetçilikte yüksek standartlar asla değişmez, şartlar ne olursa olsun yapılan planlar bozulmaz. Kusurlara kesinlikle tahammül edilmez.

Bir iş tamamlanmamışsa rahat edilemez, huzursuzluk ve iç sıkıntısı başlar. Bir işi yapmaktan kaçınma ve erteleme mükemmeliyetçilikle ilgilidir. Doğru zamanı bekleme, doğru koşulları bekleme, doğru şartları bekleme mükemmel anı yakalama isteğinden doğar.

Oysaki hayatta böyle mükemmel bir an yoktur. Bu durumu beklemek, Godot’u Beklemek gibi gerçeküstü bir durumdur. İşe başlamayı ve gençlerde hayata atılmayı zorlaştırır. Örneğin mükemmel işi bulana kadar hiçbir işte çalışmamak gençlerde sık rastlanan bir durumdur. Veya mükemmel ilişkiyi bulana kadar farklı kişilerle arkadaşlık kurmak da benzer bir durumdur.

Oysaki belli bir işe başlayıp gitgide deneyim kazandıkça işi ve kendi hayatını güzelleştirmek daha anlamlıdır. Aynı şekilde özel ya da genel arkadaşlıklarla bir kişiyle zamanla eksiklikler giderilir ve çift birbirini olgunlaştırır. Bu sabrı gösteremeyenler uzun süreli ilişkiler kurmakta zorlanır.

Mükemmeliyetçi insanlar bilinçaltında başarısızlık korkusu, nevrotiklik (nevrotik: kaygı, güvensizlik, huzursuzluk ve odaklanana ile ilgili duygu durum bozukluğudur) ve tatminsizlik duygusu ile ilgilidir.

Mükemmeliyetçiliğin Zararları oldukça fazladır. Yakın dönemde stres ve kaygıyı arttırır. Orta ve uzun vadede yeme bozuklukları, takıntı rahatsızlıkları, obsesif kompulsif bozukluklar, sosyal anksiyete ve depresyona yol açabilir.

Özellikle ebeveynlerin kendi yapamadıkları veya yaşayamadıkları hayatı çocuklarına empoze etmesi yani mükemmeliyetçi kişilik yapısına sahip olan kişilerin çocuklarında yeme bozuklukları, sosyal uyum bozuklukları ve psikopatolojiye varan durumlar görülür. Uzmanlar, mükemmeliyetçiliği üç kategoride incelemektedir.

1. Kendine Yönelik Mükemmeliyetçilik: Birey, sürekli kendi hatalarını bulur ve düzeltir. Gerçek benlik algısı ile ideal benlik algısı sürekli çatışma halindedir.

2. Başkasına Yönelik Mükemmeliyetçilik: Birey, sürekli olarak başkalarının hatalarını bulur ve onların her davranışının mükemmel olmasını ister. Çevresindeki kişilerden, yakın aile ve arkadaşlarından her zaman yüksek beklenti içindedir.

3. Sosyal Kaynaklı Mükemmeliyetçilik: Kişi, çevrenin ve önem verdiği kişilerin istediği gibi biri olup onların istediği işleri yapmaya çalışır. Çünkü bir grup ya da toplumdan reddedileceği korkusunu taşır. Onaylanmama ve beğenilmeme korkusuyla her daim başka kişilerin istediği gibi yaşar. Ancak bu durum daha çok kaygı ve öfkeye neden olur. Çünkü içinde yaşamak istediği hayat farklı fakat yaşadığı ve zorla davranışlar sergilediği hayat farklıdır.

OKB, Anksiyete Bozuklukları, Duygu durum Bozukluklarının ve Takıntıların Ortak Özellikleri

1. Mükemmeliyetçilik

2. Belirsizliğe tahammülsüzlük

3. İşlevsel olmayan inançlar

4. Şişirilmiş sorumluluk

5. Tehdidi olduğundan daha fazla algılama

6. Zorlayıcı düşünceleri kontrol edememe

Belli takıntı gruplarının Mükemmeliyetçi kişilik yapısı ile ilgisi olduğu tespit edilmiştir. Yeterince mükemmel görünmeyen nesneleri düzeltme ve simetrik hale getirme çabası Mükemmeliyetçilikten kaynaklanır.

Yıkama ve titizlik rahatsızlığı ebeveynlerden öğrenilen ve nesiller boyu aktarılan bir özelliktir. Temelinde mükemmel bir hayatı yaratma çabasından ve sevgisizlik gibi pek çok nedenden kaynaklanabilir. Kontrol ve şüphecilik en tehlikeli olandır, çünkü zihni sürekli meşgul eder.

Olumsuz ve endişe verici durumlardan kaçınmak için kontrol etme dürtüsü vardır. Ancak sonu olmayan ve hiçbir zaman tatmin etmeyen kısırdöngülere neden olur. Çünkü kişi kendinden kaynaklanmayan, dış faktörleri bile kontrol etmeye çalışır. Sonuç olarak mükemmeliyetçilik aşağıdaki rahatsızlıklara ve hassasiyetlere yol açabilir:

Düzenleme- Simetri

Yıkama- Titizlik

Kontrol- Şüphecilik

Mükemmeliyetçilikten Bilişsel Esnekliğe Geçiş Daha Mutlu Bir Hayat Sağlıyor

Bilişsel esneklik, bireyin değişen durumlara uygun tepsi verebilmesi ve tepkilerini yeniden yapılandırabilme yeteneğidir. Her gün içinde yaşadığımız dünya, olaylar ve şartlar değişmektedir. Bu değişime adapte olabilenler ve uyum sağlayanlar ruhsal ve fiziksel sağlığını korur.