Beriberi Hastalığı (B1 Vitamini Eksikliği) Nedir?

1890’lı yıllarda Christiaan Eijkman ismindeki doktor, kümes hayvanlarına sadece pirinç yedirerek beriberi hastalığına benzer semptomları saptamıştır. Pirinçle beslenmenin azaltılması halinde ise hastalığın belirtilerinin hafiflediğini fark etmiştir. Eijkman’ın bu çalışması beriberinin beslenme düzeni ile yakından ilişkisi olduğunu kanıtlamıştır.

Peki, B1 vitamini vücudumuzda hangi görevleri yapar ve ne işe yarar ki eksikliğinde bu tür bir hastalık ortaya çıkmaktadır? B1 vitamini diğer adıyla tiamin; karbonhidrat metabolizmasında etkin rol oynamaktadır. Karbonhidratları parçalayarak vücuda enerji sağlayan glikoza dönüşmesini sağlar. Bu sayede kalp ve merkezi sinir sisteminin ihtiyaç duyduğu enerji karşılanmış olur. Normal bir insanın günlük alması gereken ortalama B1 vitamini miktarı yaklaşık 1,5 miligramdır.

B1 vitamini eksikliği bu nedenlerle sinir sistemi ve kalp hastalıklarına yol açmaktadır. Bu görevinin dışında; kan dolaşımını düzenler, damar sertliğini önler, öğrenme ve kavrama kabiliyetini yükseltir, kan şekerini düzenler, sigara ve alkolün getirdiği olumsuz etkilere karşı koruyucudur. Bu kadar önemli görevleri olan vitaminin eksikliği de elbette vücutta bir takım sorunların oluşmasına yol açacaktır. Beriberi hastalığının kuru, ıslak (yaş) ve infantil olmak üzere üç türü vardır.

Beriberi Hastalığının Nedenleri

Bu hastalığın nedeni az önce de bahsettiğimiz gibi B1vitamini eksikliğidir. Bu vitamin başta sinir sistemimiz olmak üzerevücudumuzun birçok bölümünde gereklidir. Çok yüksek oranda eksik olmasıdurumunda iştahsızlık, bulantı, kaslarda güçsüzlük, sindirim sistemi sorunlarıortaya çıkabilmektedir. Mutlaka tedavi edilmesi gereken hastalık üzerinedüşülmez ve eksikliği giderilmezse hayati tehlikesi olan sağlık sorunlarınındoğmasına sebep olabilir.

Bu türlerden birisi de Wernicke Korsakoff sendromudur. 19. Yüzyılın sonlarında tanımlanan bu hastalık doğrudan tiamin eksikliğine bağlı olmasının yanında, daha çok alkol bağımlılarında görülmektedir. Psikolojik bir sağlık sorundur ve çok ciddi hafıza bozukluklarına sebebiyet verir.

B1 vitamini eksikliği görülebilecek kişileri sıralayacak olursak; çok sık alkol tüketenler, doğum kontrol yaşlı kişiler, hapı kullananlar, obezite, hipertiroidi, AIDS gibi hastalıkları olanlar, karbonhidrat oranı yüksek olan gıdalarla beslenenler, yoğun stres altında olanlar, diyaliz hastaları, uzun süreli ishal ve idrar söktürücü ilaç kullananlar ile hamile ve emziren kadınlardır. Beriberi hastalığının görülme ihtimali saydığımız bu kişilerde daha fazladır.

Beriberi Hastalığının Belirtileri

Bu hastalığın belirtilerini genel olarak; kaslarda zayıflık,iştahsızlık, enerji kaybı, yorgunluk hissi, depresyon benzeri bunalımlı ruhhalleri, kabızlık gibi sindirim sistemi sorunları, unutkanlık, kilo kaybı,kaslarda kramp, bacaklarda uyuşukluk, göz sağlığının bozulması şeklindesayabiliriz. Fakat bunların dışında türlerine göre bu hastalığın belirtileriniaşağıdaki gibi sınıflandırabiliriz;

Kuru Beriberi Belirtileri

Bu türde daha çok iskelet ve kas sistemi olumsuz yönden etkilenmektedir. Semptomlarını aşağıdaki gibi belirttiğimiz kuru beriberinin çok şiddetli vakalarında felçlik, bir deri bir kemik kalıncaya kadar aşırı zayıflama ve yataktan çıkamayacak kadar halsiz olma durumları gelişir. Genel olarak kuru beriberinin belirtileri ;

• Ellerde ve ayaklarda karıncalanma benzeri uyuşukluk
• Konuşma güçlüğü
• Unutkanlık ve zihin karışıklığı
• Tendon reflekslerde zayıflık
• Alt bacaklarda güçsüzlük ve kas becerilerinde zayıflık
• Kusma
• İstemsiz göz hareketleri

Yaş Beriberi Belirtileri

Islak beriberi türünde semptomlar daha çok kalp-damar sistemi üzerinde görülür. Kalbin vücuda yeteri miktarda kan pompalayamaması nedeniyle ortaya çıkan yaş beriberi belirtileri şunlardır;

• Nefes darlığı
• Kalp atış hızında artış
• Damar genişlemesi
• Kalp yetmezliği
• Alt bacaklarda ödem
• Paroksismal noktürnal dispne

İnfantil Beriberi Belirtileri

Anne sütü ile beslenen bebeklerde görülür. Eğer annede B1 vitamini eksikliği sorunu varsa bu durum bebeğe de yansıyacaktır. Bebek genel olarak huzursuzdur ve gelişim bozukluklarına maruz kalır. Hastalığın belirtileri ise şu şekildedir;

• Kusma
• Kilo kaybı
• Ödem
• Asabiyet hali
• Huzursuzluk
• İshal
• Ses kısıklığı ve boğukluk
• Ciltte solgunluk
• Kalp ve damar sisteminde bozukluk

Beriberi Hastalığı Nasıl Önlenir?

Bir hastalığın oluşma ihtimalini en aza indirebilmek içinona sebep olan faktörlerin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Konumuz olanhastalık B1 vitamini eksikliğinden kaynaklandığı için yapılacak tek şeyvücuttaki eksikliğini tamamlamak olacaktır. Çünkü vücudumuzdaki tüm vitamin vemineraller muhteşem bir sistemin parçaları halinde işlemektedir. Ne azı ne defazlası iyi değildir.

Eksikliğinde nasıl ki bu tür sağlık sorunları ortaya çıkıyorsa, çok fazla olması halinde de başka sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Bu nedenle belirli periyotlarla kan tahlili yaptırmalı ve vücudunuzdaki değerlerin ne durumda olduğunu öğrenmelisiniz. Eğer tiamin yani B1 vitamini yok denecek kadar az ise doktorunuz gerekli takviye ilaçları reçete ederek bu eksikliğin ortadan kalkmasını sağlayacaktır.

B1 Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?

Suda eriyen bir vitamin olan B1 sağlıklı bir fizikselgelişim ve ruh hali için beslenme programımızda mutlaka bulunmalıdır. Özellikleçok fazla alkol tüketenler ile karbonhidrat oranı yüksek gıdalarla beslenenlerB1 takviyesi yaparak olası hastalıkların önüne geçebilir. Günlük olarak alınmasıgereken B1 vitamini yaş gruplarına göre şu şekildedir;

• 0 – 6 ay: 0,2 miligram
• 7 ay – 1 yıl: 0,3 miligram
• 1 – 3 yaş: 0,5 miligram
• 4 – 8 yaş: 0,6 miligram
• 9 – 13 yaş: 0,9 miligram
• 14 – 18 yaş (erkek): 1,2 miligram
• 14 – 18 yaş (kız): 1 miligram
• 19 yaş ve üzeri (erkek): 1,2 miligram
• 19 yaş ve üzeri (kadın): 1,1 miligram
• Hamile ve emziren kadınlar: 1,4 miligram

B1 vitamini vücudumuzun en önemli enerji kaynaklarından biridir. Sinirlerin çevresinde miyelin adındaki kılıfların sağlıklı gelişimi için düzenli olarak alınması gerekmektedir. Eksikliği ise yukarıda da bahsettiğimiz gibi sinirlerin hasarına ve hatta kişinin ölümüne yol açabilmektedir. Peki, B1 vitamini hangi yiyeceklerde yüksek seviyelerde bulunur?

• Süt ve süt ürünleri
• Meyve ve sebzeler (bezelye, fasulye, patates, kuşkonmaz, ıspanak, marul, ıspanak, domates, ananas, Brüksel lahanası, patlıcan)
• Tahıllar (buğday tohumu, çavdar, tam tahıllı gevrekler)
• Et ve balıklar
• Kuruyemişler (ceviz, badem, ayçiçeği çekirdeği, kaju, fındık)

Bu vitaminin eksikliği gibi fazlalığı da ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. B1 vitamini fazlalığında; baş dönmesi, kas gevşekliği, tansiyon düşüklüğü oluşabilir. Bu nedenle günlük alınması gereken ölçünün çok da dışına çıkmamak gerekmektedir. Peki günlük alınması gereken B1 vitamini miktarı nasıl ayarlanır? Aşağıda yer alan listeden içeriğinde B1 vitamini bulunan besinlere göz atabilirsiniz.

• 100 gram somon; 19 miligram
• 100 gram tuna; 16 miligram
• 100 gram uskumru; 9 miligram
• 100 gram alabalık; 0,43 miligram
• 100 gram Antep fıstığı; 13 miligram
• 100 gram fındık; 0,71 miligram
• 100 gram kaju; 7 miligram
• 100 gram kabak çekirdeği; 5 miligram
• 100 gram ayçiçeği; 1,48 miligram
• 100 gram buğday ekmeği; 0,47 miligram
• 100 gram bezelye; 0,28 miligram
• 100 gram pişmiş kuşkonmaz; 0,16 miligram
• 100 gram fasulye; 0,24 miligram

Beriberi Hastalığı Tedavisi

Beriberi hastalığın tedavi sürecinde genellikle takviye vitaminler verilir. Eğer vücuttaki oranı çok düşükse ağızdan enjekte yoluyla B1 vitamini verilmektedir. Genellikle tam iyileşme görülse de bu tedavinin sonrasında da hastanın çok dikkat etmesi gerekmektedir. Hastalığın belirtilerinin yeniden ortaya çıkmaması için B1 vitamini açısından zengin yiyeceklerle beslenilmelidir. Özellikle tam tahıllı gıdalar önemli bir B1 vitamini kaynağıdır.