Demir Eksikliği Neden Olur? Belirtileri ve Tedavisi

Demir Eksikliği Neden Olur? Belirtileri ve Tedavisi. Vücutta ihtiyaç duyulan demir mineralinin çeşitli nedenlerle karşılanamıyor olmasına demir eksikliği denir. Demirin vücutta çok önemli görevleri vardır. Alyuvar adı verilen kan hücrelerine kırmızı rengini veren hemoglobinin yapısında da demir bulunur. Oksijeni akciğerden alıp diğer dokulara ulaştırılmasında demirin önemli görevi vardır.

Kandaki demir seviyesi düşük olduğu zaman alyuvar üretimi büyük ölçüde azalır ve sonuç olarak hücre, doku ve organlara taşınan oksijen miktarında azalma görülür. Bunun sonucunda kansızlık hastalığı ortaya çıkar. Demir, hücreler ve enzimlerdeki enerji santrallerinin bir parçası olarak da görev yapar ve vücut için büyük önem taşır.

Demir Eksikliği Belirtileri

Kandaki demir seviyesi düşüklüğünü fark etmek zordur. Vücudumuz belirli bir süre bu eksikliği tolere ederek kansızlık belirtilerinin ortaya çıkmasını engeller. Ancak aynı zamanda bazı belirtiler görülebilir. Bu belirtiler:

• Saçların ve tırnakların çabuk kırılması
• Ciltte kuruluk
• Ağız köşelerinde çatlaklar
• Yemek yerken dilde acı ve yanma
• Ağız mukozasında yüksek hassasiyet
• Halsizlik ve yorgunluk
• Konsantrasyon ve odaklanma problemleri
• İsteksizlik
• Fiziksel aktiviteler sırasında yorulma ve nefessiz kalma
• Baş dönmesi ve göz kararması
• Baş ağrısı
• Depresyon riski
• Uykuda problem çekme
• Normalden fazla üşüme hissi
• Aşırı saç dökülmesi
• Cilt renginin soluk bir görünümde olması

Gibi bulgular en sık görülen belirtilerdir.

Demir Eksikliğinin Nedenleri

Vücudumuz demiri üretemez ve bu yüzden diyetlerden dengeli ve düzenli olarak demiri almamız gerekir. Demir eksikliği genellikle vücutta artmış demir ihtiyacı, eksik demir alımı ya da vücuttan demir kaybı nedeniyle ortaya çıkar. Bu eksikliğin en önemli nedeni demir içeren besinlerin yeterli düzeyde vücuda alınmamasından kaynaklanır. Adet döneminde ya da hamilelik sürecinde ise vücudun demir ihtiyacında artış görülür.

Vücutta demir ihtiyacının artması nedeniyle ortaya çıkan kandaki demir eksikliği nedenleri; gebe olma hali, emzirme döneminde olma, sık aralıklarla doğum yapma, büyüme çağında olma olabilir.

Yetersiz demir alımı sonucu demir eksikliği nedenlerine bakacak olursak; yetersiz ve dengesiz beslenmeyi de örnek verebiliriz. Demir yönünden zengin olan et, karaciğer ve diğer sakatatların tüketilmediği vejetaryen beslenme şekli de demir alımına engel olduğu için eksikliği çok fazla görülür. (Bitkisel gıdalarda yeterli miktarda demir bulunmasına rağmen, bulunan form vücutta zayıf şekilde değerlendirilebilir.

Vücuttan demir kaybı sonucu demir eksiklikliği nedenleri;

• Regl kanamalarının şiddetli ağrılı olması
• Mide asit salgısının az salgılanması
• Mide ülseri, hemoroid gibi nedenlerle aşırı kan kayıpları yaşanması
• Aşırı egzersiz yapma nedeniyle idrar ve terle demir gibi mineral kaybının fazla olması
• Mide ya da onikiparmak bağırsağında ülser görülmesi
• Mide ya da ince bağırsağın bir kısmının ameliyatla alınması
• Vücuda alınan demirin, çölyak gibi hastalıklar nedeniyle bağırsaklarda yeterli emilim olmaması
• Çay, kahve, kola gibi kafeinli içecekler yemeklerle birlikte tüketildiğinde demir emilimini en aza indirgemesi
• Aileden gelen kalıtsal olan demir eksikliği
• Emilimi bozan ilaçların vücuda girişi

Gibi durumlar kandaki demir seviyesi düşüşüne neden olmaktadır.

Demir Eksikliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Kandaki demir seviyesi düşüklüğü tedavi edilmediği takdirde hayatı tehdit eden, çok önemli sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu sağlık sorunlarından bazıları;

Kalp rahatsızlıkları örneğin hızlı kalp atışı, kalp yetmezliği, kalp büyümesi gibi etkenler ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Hamilelikte bazı sorunlar: düşük doğum ağırlığı gibi bebeğin normal kilosunda olmaması, erken doğum riski, bebeğin zihinsel gelişiminde problemler olması sorunla yaratabilir.

Bağışıklık sisteminde zayıflama ve hastalıklara daha kolay yakalanma, bebek ve çocuklarda gelişim ve zekâ geriliği gibi ciddi problemler oluşabilir.

Demir Eksikliğine Ne İyi Gelir?

Demir açısından zengin besinler vücuda demir yönünden bir katkı sağlayacaktır. Kırmızı et, karaciğer ve diğer sakatatlar, nohut, mercimek, börülce, barbunya, bezelye gibi besinler tüketebilirsiniz

Kandaki demir seviyesi nasıl yükseltilir sorusunun bir diğer cevabı kuru fasulye gibi bakliyatlar; ıspanak, patates, kuru erik, çekirdeksiz üzüm, haşlanmış soya fasulyesi, kabak, yulaf, pekmez, bal gibi besinler olacaktır. Bu besinler aynı zamanda bu eksikliğin önlenmesi için de bol miktarda tüketilmelidir.

Demir Emilimini Engelleyen Besinler

Demir eksikliğinin nedenleri arasında bazı yiyecekleri örnek verebiliriz. Bir kısım içecekler ve yiyecekler demir emilimini azaltarak demir eksikliğini tetikleyebilir. Bunlardan bazıları; kepek ve kepekli tahıllar, yağlı tohumlar (örneğin, soya, yer fıstığı), kahve, siyah çay, soya ve soya sütünden elde edilen protein (kazein), kalsiyum tuzları gibi çeşitli maden sularında bulunur.

Bu yiyecek ve içecekler demir içeriğinden bol gıdalarla birlikte tüketilmemelidir. Özellikle anemi olan hastalar bu besinlerden mümkünse uzak durmalıdır.

Demir Eksikliği Tedavisi Nasıl Yapılır?

Demir eksikliği anemisinin tedavisi kombine bir yaklaşım gerektirir. Öncelikle bu eksikliğin hangi nedenden dolayı ortaya çıktığı bilinmesi önemlidir çünkü tedavi sorunun nedenine odaklı yönelik planlanır. Buna neden olan sorunların ortadan kaldırılması tedavi sürecindeki en önemli adımdır.

Demir eksikliği besinlerle alımın düşük olmasına dayanıyorsa, etkilenen kişinin diyeti yeterli miktarda demir tüketecek şekilde ayarlanmalıdır. Kişinin demir açısından zengin kırmızı et, karaciğer, balık gibi gıdalar tüketmesi önerilir. Ayrıca hastaya yemeklerde çay, kahve gibi demir emilimini azaltan içeceklerden kaçınması önerilir.

Diyetteki değişiklik yeterli değilse ve kansızlık varsa hastanın demir ilacı ile tedavisi gerekebilir. Fakat demir ilaçlarının doktor kontrolü dışında kullanımı tehlikelidir. Fazla demir vücuttan atılmadığı için özellikle pankreas, karaciğer, kalp gibi organlarda ve gözlerde birikerek hasara neden olabilir. Vücudunuzda demir eksikliği olduğundan şüpheleniyorsanız, nedenlerini teşhis etmek için bir sağlık kuruluşuna başvurmanız ve hekimle görüşmeniz daha sağlıklı olacaktır.