Bel Fıtığı Belirtileri, Teşhisi, Tedavisi

Bel fıtığı, bel ağrısı ve bacak ağrısının (siyatik) en yaygın sebeplerinden biridir; insanların %80’i yaşamlarının bir noktasında bel ağrısı yaşarlar ve bu ağrıların çoğunun sebebi bel fıtığıdır. Bel fıtığı sorunu genellikle 35 ila 50 yaş arasındaki kişilerde görülür, erken evrede fark edilerek gerekli önlemler alınması halinde ilerlemez. Yaşlandıkça ya da vücudu zorlayan hareketler yapıldıkça omurgayı oluşturan omurların aralarındaki disklerde kayma olabilir ve sonucunda omur içindeki jöle kıvamındaki madde diskin yırtılan yerinden dışarı sızarak bel fıtığına sebebiyet verir. Bu durum bacak ve sırt ağrısı, uyuşukluk veya karıncalanmaya neden olabilir. Dinlenme, ağrı kesiciler, omurilik enjeksiyonları ve fizik tedavi sürecinde kullanılan yöntemlerdir. Doğru tedavi alan kişiler 6 haftada iyileşir. Sorun devam etmesi, mesane veya barsak kontrolü kaybı oluşması halinde ameliyat gerekebilir.

Bel Fıtığı Neden Olur?

Bel fıtığı sorunu, omurga sinirinin iltihabından ve fıtığın sinire baskı yapmasından kaynaklanır. Siyatik, genellikle bel fıtığı ilişkili bir semptomdur. Siyatik sinirine destek olan bir ya da birkaç sinir üzerindeki basınç, kalçadan bacağa ve bazen ayağa kadar uzanan ağrı, karıncalanma, yanma ve hissizleşmeye neden olabilir. Eğilme, hapşırma veya öksürme genellikle ağrıyı arttıran faktörlerdir. Genellikle bir taraf (sağ veya sol) etkilenir.

Bel Fıtığı Belirtileri Nelerdir?

• Sırt ve kalçadaki hafif olarak başlayan ağrının giderek artması
• Artan ağrı zamanla yaygın uyuşukluk ve güç kaybına neden olması
• Ağrının hastaya çok acı vermesi ve gündelik işlerini yapmasını zorlaştırması
• Olguların çoğunluğunda ağrının 6 hafta içinde azalması
• Bazı hastaları ağrının, kronik ya da zayıf düşürücü hale getirmesi
• Fıtığın meydana geldiği disk bir sinire baskı yapıyorsa, bu sinir boyunca yayılan şiddetli bir ağrı gerçekleşebilir. Bu duruma siyatik denmektedir ve siyatik bel fıtığında en sık görülen belirtidir.

Bel Fıtığı Ağrısının Özellikleri

Bacak ağrısı : Bel ağrısından daha yoğundur. Ağrının, bacak arkasındaki büyük siyatik siniri yolu boyunca yayılması halinde, bu durum siyatik veya radikülopati olarak adlandırılır.

Sinir ağrısı : En çok karşılaşılan semptomlardan biri de bacaklarda oluşan yanma, keskin acı, elektrik çarpması, veya batma şeklinde olan sinir ağrılarıdır.

Belirtilerin değişken yerleri : Fıtığın derecesi ve bulunduğu yer gibi değişkenlere bağlı olarak belirtiler bel, ön veya arka bacak, baldır, kalça, ayak veya ayak parmaklarında görülebilir ve tipik olarak vücudun bir tarafını etkiler.

Nörolojik belirtiler : Bacakta, ayak veya ayak parmaklarında uyuşukluk, güçsüzlük, iğne batma hissi veya karıncalanma yaşanabilir.

Düşük ayak : Bel fıtığı sorununda kaynaklanan nörolojik belirtiler arasında, yürürken ya da ayak parmaklarının üstünde dururken bacağı yukarı kaldırma zorluğu yaşanabilir. Bu duruma “düşük ayak” olarak da adlandırılmaktadır.

Bel ağrısı : Bel ağrısı yaşansa da bu durum her zaman olmaz. Bel ağrısı zonklama şeklinde tanımlanabilir ve kişi belini bükmekte zorlanabilirsiniz. Şayet fıtıklaşmış disk bel kası spazmına neden oluyorsa, ağrıyı sakinleştirmek için 1-2 gün kadar dinlenmek gerekebilir. Buz veya ısı kompresi uygulamak da ağrıyı hafifletebilir. Otururken sırt destekli bir koltuk kullanılmasına, yatarken de sırt üstü pozisyonda dizlerin altına yastık koyarak belin desteklenmesine dikkat edilmelidir.

Hareketle kötüleşen ağrı : Uzun süre oturmak veya ayakta durmak, hatta kısa mesafe yürümek bile bel ağrısını tetikleyebilir. Hapşırmak, kahkaha atmak veya başka bir ani hareket ağrıyı arttırabilir.

Öne eğildiğinde kötüleşen ağrı : Pek çok kişide, bir sandalyeden sarkma, eğilme ya da belini bükme gibi pozisyonlar bacak ağrısını şiddetlendirir.

Ani ağrı : Fıtıklaşmış disk ağrısı genellikle aniden gelişebilir ve bazen ağrıyı tetikleyen belirgin bir hareket veya olay bulunamayabilir.

Mesane veya barsak kontrolü kaybı: Bu belirtiler çok nadir görülür ve spinal sinir köklerinin sıkışmasından kaynaklanır. Çok ciddi bir sağlık problemidir ve acil tıbbi müdahale gerektirir. Bu belirtileri yaşayanların acil doktora gitmesi gerekir.

Bel Fıtığı Nasıl Teşhis Edilir?

Bel fıtığı sorununa sahip olup olmadığınızı belirlemek için, doktorunuz öncelikle tıbbi geçmişinizi eksiksiz olarak öğrenmek ister. Teşhise yardımcı olarak fizik muayene yapar ve gerekli görmesi halinde tanıyı doğrulamak adına manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taraması isteyebilir.

Tıbbi Geçmiş ve Fizik Muayenesi : Yaşadığınız belirtileri ve tıbbi geçmişiniz hakkında konuştuktan sonra, doktorunuz omurganızı inceler. Fiziksel muayene esnasında ise bel ağrınızın nedenini doğru belirlemek için aşağıdaki testleri yapabilir.

Nörolojik muayene : Fiziksel muayene, zayıflık ya da duyu kaybı olup olmadığını tespit edebilmek için nörolojik bir muayene içermektedir. Kas zayıflığını test etmek için, topuk ve ayak parmaklarınız üzerinde yürümenizi istenir. Kalça, ayak bileği ve ayak parmaklarınız muayeneden geçirilir. Doktor, herhangi bir his kaybı olup olmadığını anlamak için ayak ya da bacağınıza dokunur. Diz ve ayak bileğinizdeki refleks kaybının da bu esnada kontrol edilmesi önemlidir.

Düz bacak kaldırma (SLR) testi : Bu muayene, 35 yaşın altında olan hastalarda bel fıtığının doğru teşhisinde çok yardımcı olur. Bu testte hasta sırt üstü yatırılır ve doktor ağrıyan bacağı dizin düz duracak şekilde yukarı kaldırır. Bacak ve dizin altında ağrı hissedilmesi halinde, bu durumda bel fıtığı var demektir.

Görüntüleme Testleri : Bel fıtığı teşhisini doğrulamaya yardımcı olmak için doktorunuz bir manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taraması önerebilir. Bu tarama, diskler gibi yumuşak dokuların net olarak görüntülenmesini sağlar.

Bel Fıtığı Tedavisi

Günümüzde bel fıtığı probleminin farklı yöntemle tedavisi mümkündür. Fizik tedaviden, ilaç tedavilerine, ameliyattan mikro-cerrahiye kadar pek çok çözüm seçeneği bulunmaktadır. Hangi tedavi yönteminin ne zaman uygulanacağına hastalığın durumu ve ciddiyeti belirler. Çoğu vakada, bel fıtığı problemi birkaç gün ya da 1-2 hafta içinde kendiliğinden yavaşça düzelir. Tipik olarak, hastaların çoğunda belirtiler görülmemekle birlikte bazı hastalarda iyileşme süresince ağrı şikayetleri yaşanabilir.

Ameliyat Dışı Bel Fıtığı Tedavisi

Yürüme zorluğu, kas güçsüzlüğü ya da mesane veya barsak kontrol kaybı (cauda equina sendromu) olmadığı sürece koruyucu bakım ilk tedavi yöntemi olarak düşünülmelidir. Ameliyat dışı tedavi yöntemlerinin esas amacı ağrıları azaltmaktır.

Bel Fıtığında Ameliyat Dışı Önlemler

Dinlenme : Genellikle 1-2 günlük yatak istirahati şiddetli sırt ağrısını azaltabilir. Uzun süre ayakta kalınmaması gerekir. Gün boyunca aralıklı olarak dinlenilmeli, ancak uzun süre oturulmamalıdır. Yavaş ve kontrollü hareket edilmeli ve günlük faaliyetler değiştirilerek özellikle ağır kaldırmak ya da öne eğilmek gibi daha fazla ağrıya neden olabilecek hareketlerden kaçınılmalıdır.

Ağrı kesici ilaçlar : Naproksen veya İbuprofen gibi ilaçlar ağrıları azaltabilir.

Fizik Tedavi : Doktorun fizik tedaviyi tavsiye etmesi durumunda uygulanmasını istediği tedaviyi fizik tedavi uzmanına iletmelidir. Fiziksel tedavi, ağrıyı azaltmak ve esnekliği artırmak için gerekli olan fizik hareketlerinin bir kombinasyonunu içerir. Isı ve buz terapisi, nazik masaj, pelvik çekme ve gerdirme bazı örneklerdir, ancak fiziksel terapistiniz ağrı ve diğer belirtiler için en iyi tedavi planını geliştirmek için hastayla birlikte çalışır. 4-6 hafta içinde hastaların çoğunluğu semptomlarının ameliyat olmaksızın rahatladığını fark etmektedir.

Epidural steroid enjeksiyonu : Bu prosedürde, yerel inflamasyonu azaltmak için hastanın sırtına steroid enjekte edilir. Yukarıdaki yer alan yöntemler içerisinde sadece epidural enjeksiyonların semptomları azaltmada etkili olduğu kanıtlanmıştır. 6 hafta boyunca cerrahi operasyon dışı tedavi görmüş ve fayda sağlayamamış hastaların % 55’inde epidural enjeksiyonların başarılı olabileceğine dair iyi kanıtlar vardır.

Hamilelik Bel Fıtığına Neden Olur mu?

Hamilelik, nadir olarak bel fıtığına neden olur. Hastada şiddetli bir osteoporoz sorunu bulunmadığı veya yakın zamanda bel bölgesinde travmatik bir yaralanma yaşamadığı sürece bir kadının hamileliğinden gelişen bel fıtığı olasılığı düşüktür. Bununla birlikte, kadınlar genellikle genel bir sırt ağrısı ve vücutta meydana gelen ve omurganın çevresinde meydana gelen değişikliklerden kaynaklanan ağrıları yaşarlar.

Hamilelik Döneminde Bel Fıtığı İçin Neler Yapılabilir?

Hamilelik döneminde orta ila şiddetli bel fıtığı ağrısı yaşayan anne adayları için pozitif kalmak ve durumu uzman bir doktor yardımıyla denetlemek önemlidir. Hafif-orta dereceli fıtık sorunları, anne adayı ve bebeğinin sağlığı ve güvenliği açısından genellikle sorunlu değildir. Bununla birlikte, gelişebilecek ciddi sorunlar bir miktar tedavi veya müdahale gerektirebilir. Hastalar ayrıca bel ağrısı ve pelvik ağrıların hamilelik döneminde, özellikle üçüncü trimesterde sık görüldüğünün bilincinde olmalıdır.