Küratör Nedir? ne iş yapar, nasıl olunur, eğitimi Ayrıntılı Tarihçesi

Küratörlük Nedir?

Küratör, bir müze, arşiv, galeri veya kütüphane koleksiyoncusunun yöneticisine verilen isimdir. Çağdaş sanat dünyasında küratörler sergi düzenleyicisi anlamında da kullanılabilmektedir. Bu manada küratörler bir koleksiyonu arzulanan etki ile sergilemeyi hedefler. Küratör nedir sorusunun kısaca tanımı bu şekildedir. T

arihi açısından da önemli gelişmelere uğrayan küratörlük Latinceden alınmış bir kelimedir. Latince ‘’dikkat çekmek için’’ anlamına gelen ‘’curare’’ kelimesinin türemiş halidir. Bu kelime koruyucu, işletici, gözetmen, yönetici veya müfettiş anlamını taşımaktadır.

Geleneksel olarak bir müzenin veya galerinin koruyuculuğunu üstlenen küratörler çalıştığı alandaki ürünleri yorumlama açısından ve bünyesine alma açısından da bir hayli gelişmiştir. Ancak bu meslek de içerisinde üçe ayrılmıştır. Bunlara bağımsız çalışan küratörler, yardımcı küratörler ve bir kuruma bağlı küratörler dahildir. Peki 3 farklı dalda çalışan küratör nedir?

Bağımsız Çalışan Küratörler

Bağımsız bir şekilde çalışmasını sürdüren küratörler sanat yönetimi alanında en çok hacme sahip olanlardır. Kariyer için çabalayan, bir kuruma bağlı çalışan küratörlerin aksine özgür ve cesurdurlar. Daha sansasyonel işler ortaya koyarlar. Yani bağımsız çalışanlar bir kuruma bağlı küratörlerden daha özgürdür. Üzerindeki beklenti daha büyüktür.

Bir Kuruma Bağlı Çalışan Küratörler

Bir kurum için çalışmasını sürdüren küratörler bir prensibe bağlı olarak çalışır. Kurum ile toplum arasındaki ilişki köprüsünü kurar. Kurumun içerisinde bulunan ürünler hakkında uzman bilgilere sahiptir. Bir kuruma bağlı olanlar eserleri değerlendirme üzerinde zaman harcamaktadırlar.

Koleksiyonların halka geliştirip sunulması ve takip ile sunumlarının daha ilgi çekici olmasını hedeflerler. Kurumun eserlerini tanıtmakla yükümlüdürler. Bağımlı ve bağımsız çalışan küratörlerin cevabını alan bireylerin bir diğer merak konusu ise yardımcı küratör nedir sorusudur. Bu sorunun cevabı da yazımızda mevcuttur.

Yardımcı Küratörler

Yardımcı veya dışarıdan destek veren küratörler kurumlarda çalışmalarını sınırlı bir süre içerisinde sürdürmektedirler. Hem kurum için hem küratörler için en tatmin etmeyen çalışma şekli yardımcı küratörlük olmaktadır. Çünkü yaptıkları iş sınırlı bir süre için geçerlidir.

Küratörlük Neleri Gerektirir

Küratör nedir ve küratörlüğün alt dalları nelerden oluşur sorusunun yanıtını alan bireyler küratörlük neleri gerektirir diye de merak etmektedirler. Küratörlük neleri gerektirir sorusunun yanıtı ise bilgiden geçer. Küratörlük yapacak bir insan sanat eserlerini iyice tanımalıdır.

Tüm sanat eserlerinin en detaylı bilgilerini öğrenmelidir. Sanatçı ve izleyici arasındaki köprüyü sağlam tutmalıdır. Aktif çalışacak bir küratör sanat dünyasında aktif bir tasarımcı olmalıdır. İnsanları düşündürmeli ve heyecanlandırmalıdır.

Sanat eserlerini en iyi şekilde açıklayacak bir konuşmacı olmalıdır. Bunların yanı sıra küratörlük neleri gerektirir diye düşünen insanların bilmesi gereken en önemli bilgi bir küratörün sanatçı gözünün, mimarca bakış açısının olmasıdır. Küratör olmak bir mekan algısını gerektirir.

Kataloglama, sunma, envanter ve kayıtlar, sigorta işlemleri ve eser satışlarını en iyi şekilde yapmalıdır. Türkiye’de de çok önemli küratörlerimiz bulunmaktadır. Türkiye’nin ilk küratörü ise Vasıf Kortun’dur.

Küratörlüğü gerektiren finansör, ekonomist, psikolog, teorisyen, uzlaşmacı, sanatçının baş düşmanı, avukat dost, sırdaş, üçüncü göz, kamuya karşı sorumlu, yazar, hamal gibi birçok kavramı kapasitesinde en iyi şekilde bulunmaktadır. Türkiye’nin ilk küratörü olan Vasıf Kortun, sanat eserlerinin tarihini ve kültürünü de tamamen takip etmektedir. Ülkemizdeki en bilinen küratörlerden birisi ise Ahu Antmen’dir.

Küratörlüğün Tarihçesi

Hakkında pek çok bilgiye sahip olunan küratörlüğün tarihçesi de merak konusudur. Geçmişten günümüze kadar çok duyulan ancak az bilinen küratörlük çok eski zamanlarda bilinse de bugünkü manasıyla 17. ve 18. Yüzyıl içerisinde Avrupa’da bilimsel kurullar veya üniversitedeki yöneticilik görevleri için kullanılmıştır.

Üniversite eğitmenlerinin yanı sıra o çağlardaki üniversiteleri yüceltenlerden bir etken ise küratörlerdir. Küratörlük, üniversiteden sonra müzelerde görülmeye başlamıştır. 19. Yüzyılda müzelerde faaliyet göstermeye başlanan bu değerli meslek nesnelerin tanınmasında rol oynamaya bu zamanlarda başlamıştır.

Küratörlük değişen sanat anlayışı ve değişen çağlarda tam bağımsızlığını 1980’li yıllarda kazanmıştır. Küreselleşmenin ortaya çıkardığı sosyo-ekonomik çerçevesinde küratörlük büyük çaplı uluslararası etkilerini bu senelerde göstermiştir. Dünyaca ünlü küratörlerden birisi ise Henri Loyrette’dir.

Türkiye için küratörlüğün tarihçesi 1990’lı yıllardan bu yana anılmaya başlanmıştır. 3. İstanbul Bienali’nde küratörlük kavramı çerçevesinde gelişen tartışmalar sanatçılar üzerinde küratörlüğün ne kadar önemli olduğunu göstermiştir. Türkiye’de yukardakilerden farklı olarak bilinen en önemli küratörlerden birisi de Melih Görgün’dür.