Radyasyon Tedavisi Nedir, Nasıl Uygulanır, Yan Etkileri Nelerdir?

Radyasyon Tedavisi

Radyasyon Tedavisi Çağımızın en yaygın hastalıklarında baş sıralara yerleşen kanserin tedavilerinde yaygın olarak kullanılan tedavi yöntemleri cerrahi, radyasyon tedavisi  ve kemoterapidir. Daha az oranda ise hormon tedavileri, biyolojik tedavi yöntemleri ve hedefe yönelik tedaviler kullanılabilir. Bu tedavi yöntemleri tek başına veya birlikte uygulanmaktadır.

Kanser tedavi yöntemleri nelerdir?

Cerrahi tedavi yöntemi, kanserli dokunun vücuttan çıkarılması işlemidir. Birçok kanser türünde ilk yapılan işlemdir ve hatta bu işlem ile iyileşme sağlanabilir. Cerrahi aynı zamanda dokunun kanserli olup olmadığını doğrulama (biyopsi) veya kanser dokusunun evresinin belirlenmesi için de kullanılır.

Kemoterapi tedavisi, kanser ve kanserli hücreleri yok etmek veya bu tip hücrelerin büyümesini ve çoğalmasını kontrol altına almak için antikanser ilaçlar kullanılarak yapılan tedavidir.

Kanser tedavisinde tek başına kullanılabilir veya cerrahi ve radyoterapi ile birlikte uygulanabilir. Kanser tedavisinde kemoterapinin amacı hastalığın tipine ve yaygınlığına göre değişmektedir.

Radyasyon tedavisi, kanser hastalığı tedavisinde tek başına ya da cerrahi ve kemoterapi ile birlikte kullanılan tedavi tipidir. Radyoterapi iyonlaştırılmış ışın kullanılarak kanseri tedavi etme yöntemidir.

Radyoterapi nedir?

Wilhelm Conrad Röntgen’in 8 Kasım 1895 günü X ışınını bulması ile başlamıştır ve şimdilerde en yaygın kanser tedavi yöntemleri arasındadır. Radyoterapi tedavisinde amaç diğer dokuları koruyarak, kanserli dokunun gelişimini yavaşlatmak ya da yok etmektir.

Kanser hücreleri normal hücrelere göre daha hızlı büyüme ve çoğalma yaptıkları için en etkili tedavi yöntemidir.

Radyasyon tedavisi diğer adıyla ışın tedavisi aynı cerrahi tedavi yöntemindeki gibi hasarlı dokuyu yok etme mantığı ile yapılır. Kısacası mümkün olduğunca nokta atışı şekli benimsenir. Bu nedenle cerrahi tedavi gibi eğer doktorun uygun görmesi durumunda sık tercih edilen tedavi yöntemidir.

Radyasyonun kanserli hücrelerin yanında sağlıklı hücrelerin DNA’larında hasar oluşturmasına rağmen, tedavi sırasında hasarlanan sağlıklı hücreler sonradan kendilerini tamir ederek tekrar fonksiyonel hale gelebilirler.  Bu tedavi yöntemi cilt, beyin,  meme,  prostat  ve  rahim  kanserlerinin tedavilerinde etkin olarak kullanılmaktadır. Ayrıca lenf ve  kan kanseri tedavisinde de kullanılır.

Işınla yapılan tedavi genellikle harici (eksternal) veya dahili (internal) olarak yapılabilmektedir. Bazı özel durumdaki hastalarda sistematik radyasyon tedavisi uygulanmaktadır. Harici (Eksternal) yöntem en sık uygulanan tedavi şeklidir. Bu yöntemde kanserli olan bölgeye radyasyon ışınları bir makine yardımıyla dışarıdan verilmektedir.

Dahili (internal) yöntemde ise  radyoaktif maddeler vücuda belli bir süre için yerleştirilerek uygulama yapılır. Nadiren uygulanan sistemik radyasyon tedavisinde de kullanılacak radyoaktif madde hastaya ağızdan veya damardan hap şeklinde verilmektedir. Dahili (İnternal) tedavi ve sistemik tedavi için hastanın konforu ve sıkıntı yaşamaması için  belli bir süre hastanede yatması  gerekebilmektedir.

Radyoterapi tedavisi (ışın tedavisi) nasıl uygulanır?

Radyoterapi nasıl uygulanır sorusu akıllarda belirli soru işaretleri yaratmaktadır. İlk defa ışın yoluyla tedavi olacaksanız heyecanlanmanız ve sıkıntı yaşamanız normaldir. Size bu konuda Radyasyon Onkolojisi Uzman Doktoru tedavi hakkında bilgi vererek ve kafanıza takılan tüm sorularınızı yanıtlayarak yardımcı olacaktır.

İlk olarak simülasyon çalışması ile ışın tedavisi uygulanacak bölge belirlenir. Simülatör adı verilen röntgen cihazı ile veya 3d boyutlu bilgisayarlı tomografi ile tedavi uygulanacak bölge saptanır. Daha sonra tedaviniz planlanır. Ne zaman hangi makinada tedavi alacağınız bilgisi verilir. Tedavinizin başlayacağı zamana kadar geçen sürede fizik planlama ve hesaplamaları yapılır.

İlk radyasyon tedavi uygulamanızda uzman doktor, fizik mühendisi ve radyoterapi teknikeri yanınızda bulunacaktır. Daha sonraki tedavi uygulamanızda yanınızda radyoterapi teknikeri bulunacaktır. Uygulama 10-15 dakika sürer. İşlem sırasında hareketsiz durmanız istenir. İşlem herhangi bir ağrı yapmaz

Tedavi süreniz boyunca en çok dikkat etmeniz gereken nokta beslenmenizdir. Sağlıklı ve dengeli beslenmeniz çok önemlidir, kilo kaybı yaşamamalısınız. Tedaviniz seyri konusunda doktorunuz sizi kontrollere çağıracaktır. Kontrollerinizi aksatmayın. Genellikle tedavisinin cevabını almak için doktorunuz 1-2 sonra sizi kontrole çağıracaktır. Herşeyin yolunda gidiyor olması durumunda kontrol süreniz 3 ay sonrasına uzar.

Radyoterapi tedavisi ne kadar sürer?

Işın tedavisi yapıldığı bölge ve tedavi seyrinize göre 2 ile 6 hafta arası sürer. Harici (external) uygulama haftanın 5 günü yapılır 2 günü dokuların kendini yenilemesi için ara verilir. Tüm tedavi sürenizi doktorunuz size bilgi verecektir.

Radyoterapi tedavisi yan etkileri nelerdir?

Radyoterapi yan etkileri, tedavi süresince görülebilir. En yaygın yan etki kandaki alyuvarları etkilediği için kendinizi yorgun ve halsiz hissedebilirsiniz. İştahsızlık yaşayabilirsiniz. Kandaki akyuvar sayısının belirgin dercede düşmesi  ise enfeksiyonlara karşı açık hale gelmenize neden olur.

Çok nadir olarak trombosit sayısının düşmesi bazı hastalarda ortaya çıkabilir. Bu durumda da hastada hafif kanamalara,ciltte kızarıklık ve morarmalara sebep olur.

Bazı hastalarda diş çürümeleri görülebilir. Aft olarak adlandırılan ağız içi yaralara sebep olabilir.

Zaman zaman bulantı, kusma ve ishal görülebilir.

Işın tedavisi uygulanan bölgede (cildinizde) renk değişimi ortaya çıkacaktır. Bu durum kişiden kişiye değişiklik gösterir. Renk değişikliği radyasyon tedavisinin devam ettiği süre devamında hassaslaşır. Renk değişimi yaşanmış bölgeye tahriş edici uygulamalar yapmayın. Giysilerinizde yumuşak kumaş tercih edin. Tıraş, keseleme, ovma gibi bölgeyi zedeleyecek uygulamalardan uzak durun.

Radyoterapi, saçlı bölgeye yani kafa tasına uygulanmıyorsa saç dökmez. Ama tedavi saçlı deriye uygulanıyorsa saç dökülmesi meydana gelebilir. Çünkü radyoterapi lokal bir tedavi yöntemidir ve vereceği faydalı etki de, oluşacak yan etki de sadece tedavinin uygulandığı bölge ile alakalıdır.

Yaşayacağınız yan etkiler geçicidir. Yan etkilerin azaltılması konusunda doktorunuz size yardımcı olacaktır. Oluşabilecek yan etkiler tedavinizin bitiminden 1-2 hafta sonra sona erecektir.

Işın tedavisi alan kişi radyasyon yayar mı?

Tedavi süresinde uygulanan ışından dolayı etrafınıza ışın yayma endişeniz olmasın. Hamile kadınlara ve çocuklara zarar vermezsiniz merak etmeyin. Bu nedenle radyoterapi aldıktan sonra tüm yakınlarınıza sarılabilir ve öpebilirsiniz. Temas gibi durumlarda dahi siz ve yakınlarınızı etkileyecek olumsuz bir durum olmamaktadır. Normal hayatınıza devam edebilirsiniz.  

Kanser zor bir hastalık olabilir ama erken tanı ile tedavisi mümkün olan bir hastalıktır. Hangi kanser türü olursa olsun size uygun bir tedavi yöntemi mutlaka vardır. Yapılacak tedavi cerrahi, kemotorapi ya da radyoterapi (ışın) tedavisi hiç fark etmez.

Doktorunuzun yapacağı inceleme ve doğru yönlendirmesi ile en doğru tercihi yine kendiniz yapacaksınız. Her hastalığın tedavisi önce sizde başlar. Bu kanser hastalığı içinde geçerlidir. Umut ve yaşama sevinci ilk tedaviniz olacaktır. Bunu asla unutmayın.