Lale Devri Ne Zaman Yaşandı?

Osmanlı İmparatorluğu için en rahat dönemlerden birisi olarak akıllara kazınan Lale Devri toplamda 12 yıl boyunca devam etmiştir. Lale Devrinin yaşanmasındaki ana etken Avusturya ile yenilgiden sonra imzalanan antlaşma olmuştur. Ki Lale devrinin sonunu da Patrona Halil İsyanı getirmiştir. 1718’de başlayan Osmanlı’da Lale Devri 1730’da son bulmuştur. 

Aslında Lale devrinin tek amacı yıllar boyunca savaşlarla boğuşan Osmanlıların bir miktar dinlenmesiydi. Problem ise dinlenmenin dozajının kaçması, aslında bu 12 yıllık aranın halkın savaşlardan dinlenmek değil tam aksine eğlenmek, zevk ve sefa içerisinde yaşamak olduğunu düşünmesiyle çıkmıştır. Elbette ki bu zevk ve sefa yalnızca merkezi noktalarda gözlemlenmiştir. 

Lale Devrinde Yapılan Yenilikler Neler?

Lale Devri adını Osmanlı’da merkezi noktalara ekilen lalelerden almıştır. Eğlence açısından oldukça uzun ve soluksuz bir süreç geçiren Osmanlı’da Lale devrinin getirdiği bazı yenilikler de dikkat çekiyor. 

• Sait Efendi ve İbrahim Müteferrika tarafından Türk matbaası kuruldu. 
• İlk Türk matbaasının bastığı ilk eser ise Vani Mehmet Efendi’nin kaleminden çıkan Vankkulu Lügatıt oldu. 
• Matbaanın kurulmasıyla dini kitapları yazan ve ciltleyenlerin işlerini yapması engellendi. Bu Kuran-ı Kerim’in basılmasını geciktirdi. 
• Günümüz itfaiyesiyle aynı görevi üstlenen tulumbacılar ilk kez Lale devrinde ortaya çıktı. 
• Türk matbaasında Doğu klasikleri basılmaya başlandı.
• Çiçek açısı bu dönemde ortaya çıktı. 
• Özellikle resim, minyatür ve heykelcilik alanında inanılmaz bir sıçrama yaşandı. Osmanlı’da sanata dair pek ilerleme kat edilmezken Lale devri bu sürecin en hızlı yaşandığı dönem olarak kayıtlara geçti.
• İlk kez kütüphaneler kuruldu ve insanlara açıldı.
• En değerli şairlerden Nedim, Lale Devri’nin bir kazanımıdır. 
• Minyatür alanında önemli sanatçılardan Levni de Lale Devri’nde yaşamıştır.
• Yalnızca sanat değil çini ve kağıt fabrikalarının kuruluşu da bu döneme aittir. 
• İlk kumaş fabrikası da lale devri zamanında açılmıştır.
• Barok Rokoko mimarisinin daha çok benimsenmesiyle yüzünü Avrupa’ya dönen bir Osmanlı mevcuttu. 
• Diğer ülkelerde yaşanan gelişmeleri takip etmek adına geçici olsa da elçilikler açılmış, elçiler tayin edilmişti. 

İstanbul Antlaşması ve Maddeleri

Lale Devri için en önemli noktalardan birisi İran’da yaşanan Şii Sünni çatışmalarıydı. Çünkü İran direkt olarak Osmanlı’nın desteğini istemiş, Osmanlı ise bunu kabul ederek İran’a kadar inmiştir. Fakat burada Ruslarla karşılaşmak planlar arasında olmadığından Fransa’nın müzakereleriyle Osmanlı Rusya arasında İstanbul antlaşması imzalanmıştır. 1724 yılında imzalanan antlaşmanın maddeleri ise şöyle. 

• Osmanlı ile Rusya arasındaki ilk ittifak antlaşması olarak kayda geçmiştir. 
• Dağıstan ile Hazar’ın kuzeyi Ruslara bırakılacak. 
• Revan, Tebriz, Karabağ ve Gence Osmanlı’ya bırakılacak. 

Patrona Halil İsyanı ve Önemi 

Patrona Halil İsyanı tam bir başkaldırı olarak ortaya çıktı ve yaşanan adaletsizlik bunun fitilini ateşledi. Özellikle İstanbul başta olmak üzere merkez noktalarda şaşalı bir hayat sürülürken zevk ve sefa içerisinde yaşayanlar halkın ne çektiğini bilmiyordu. Bu durum Patrona Halil için yeter sebepti ve bu isyanın fitilini ateşledi. 

Özellikle İbrahim Paşa’nın torpille kendi tanıdıklarını mevki ve makam sahibi yapması, İran’da gereksiz bir dahiliyenin söz konusu olması ve antlaşma imzalanması gibi durumlar bardağı taşırdı. Sonucunda da Patrona Halil isyanı başlatarak düzeni kökten değiştirdi. İbrahim Paşa isyan bastırılamadan ölürken Lale devri boyunca tahtta oturan 3.Ahmet tahttan inmek zorunda kaldı. 

Taht 3.Ahmet tarafından terk edilince yerine geçen 1.Mahmut olmuştur. Aynı zamanda Patrona Halil İsyanı boyunca zenginlerin yaşadıkları tüm bahçeler talan edilmiş, onların o şaşalı hayatlarına gözdağı verilmiştir. Fakat matbaaya ya da diğer gelişime açık yeniliklere bir zarar verilmemesi halkın gelişime tepkisinin olmadığını kanıtlamıştır. 

Kaynak : https://www.keyifli.net/lale-devri-hangi-zamani-kapsar-ozellikleri-nelerdir/